Terapia poznawczo-behawioralna jest nastawiona na rozwiązywanie bieżących, konkretnych trudności i problemów, a zatem skoncentrowana tu i teraz. Co nie znaczy, że nie sięga się czasem do przeszłości. Terapia jest krótkoterminowa – obejmuje od kilku do dwudziestu kilku sesji, na ogół jeden raz w tygodniu. Zdarzają się terapie trwające dłużej, jeżeli dotyczą problemów bardzo złożonych i utrwalonych. Metoda jest oparta na współpracy, terapeuta i klient wspólnie wypracowują optymalny przebieg procesu terapeutycznego.
Bazą teoretyczną podejścia poznawczo-behawioralnego jest poznawczy model powstawania zaburzeń psychicznych. Zakłada on, że człowiek aktywnie konstruuje własną rzeczywistość, nadając znaczenie bodźcom napływającym z otoczenia. Proces nadawania znaczeń odbywa się w sposób automatyczny, poprzez selekcję, wzmacnianie lub osłabianie napływających informacji. A zatem każdy z nas w swoisty dla siebie sposób postrzega i rozumie to, co się dzieje w jego życiu. Co więcej, nadawane znaczenie wpływa na przeżywane emocje i w konsekwencji podejmowane działania.
Istotą psychoterapii jest zatem docieranie do ukrytych i jawnych znaczeń, które są źródłem negatywnych przeżyć i zachowań. Bardzo często te interpretacje są niepełne, zniekształcone lub przesadzone. Jeśli w toku terapii uda się zmodyfikować sposób myślenia, idzie za tym zmiana emocjonalna i oczywiście także zmiana zachowań.